Oyun oynamak, eğlence ve keyifle eş anlamlı olmasının yanı sıra, deney yapmak, kendini ifade etmek, travma ve fobilerle baş etmek, kendini ve başkalarını tanımak anlamına da gelir. Bu ve diğer özellikleri nedeniyle oyun, giderek artan sayıda oyun terapisi profesyoneli tarafından terapötik bir araç olarak kullanılıyor. Oyun refah yaratıyor ve iyileştiriyor. Oyunun yararlı etkilerini herkes kabul ediyor, çünkü bunlar çocukluk döneminde ampirik olarak deneyimleniyor.
Gelişim psikolojisinin ilkeleri üzerine kurulan oyun terapisi, bilişsel, davranışsal, duygusal ve sosyal sorunların, rehberli kullanımı yoluyla tedavi edilmesinden oluşur. Başta 3-12 yaş grubu çocuklar olmak üzere 3 yaş altı çocuklar, ergenler ve yetişkinlere de uygulanan bu terapi, hastane, okul ve diğer yapılarda ruh sağlığı konusunda uzmanlaşmış terapistler tarafından yürütülmektedir.
Oyun Terapisi Nedir?
Oyun çocuğun dilidir. Bu sayede yetişkinle anlamlı bir ilişki kurulabiliyor. Oyun terapisi, çocuğun gelişimini oyun yoluyla destekleyen ve problem çözme, kendini ifade etme yeteneği ve duygusal öz düzenleme gibi belirli süreçlerin aşamalı olarak iyileştirilmesine olanak tanıyan bir ifade terapisidir.
Gelişim alanında çalışan psikologlar için çocukla ilk ilişkinin kurulması, bir iletişim kanalı, benliğin ifadesini okuma aracı ve başkalarıyla ilişki kurmada bir köprü haline gelen oyun yoluyla mümkün olduğunu belirtiyor.
Oyun aynı zamanda dış çevreye uyum sağlama aracıdır. Bununla psikomotor ve duygusal gelişime olanak sağlıyor. Oyun oynarken çocuk kendini güvende hisseder ve deneyimini organize edebilir. Örneğin sembolik oyunlar, çocuk tarafından yeniden uyarlanabilen ve manipüle edilebilen gerçekliğin temsilcisidir.
Oyun Terapisi Neyi Tedavi Eder?
Genel olarak, oyun terapisti bahsedilen özelliklerine bağlı olarak, oyun yöntemi kullanılarak, travmatik ya da çok stresli davranışsal ya da gelişimsel bozukluları tedavi ediyor. Örneğin ölümler, boşanmalar ve aile ayrılığı, istismar gibi durumlar, şiddet ya da kazalardan, hastalıklardan kaynaklanan oyun terapileri, öfke ve de saldırganlığın yönetiminde, anksiyete bozuklukları, depresyon, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü, çocuk sosyal gelişimin eksiklikleri tedavisinde etkili oluyor.
Aynı zamanda otizm ve de asperger sendromu gibi durumlarda yardımcı bir terapi şeklinde de etkili olduğu kanıtlanıyor. Aynı zamanda oyun hangi travmaların ya da sorunların ele alınmasının gerekli olduğunu araştırmak için teşhis amacı ile kullanılıyor. Bir bireyin oyun oynama şekilleri, bir çocuğun sahip olacağı bozuklukların turnusol testi durumda oluyor. Terapiste nasıl müdahale edileceği ile ilgili olarak da ipuçları sağlayabiliyor.
Oyun Terapisinin Amacı Nedir?
Oyun terapisi, genel olarak ifade edici özellikte bir terapi oluyor. Yani ifadeyi, hayal gücü gelişiminin ve aktif katılımın teşvik ettiği bir amaç ile belirtiyor. Her çocuğun bireyselliğine, gelişim yoluna ya da yeteneklerine sahip olması anlamına geliyor.
Oyun çocuğun gelişimi ile birlikte gelişiyor. Çocuklar başlangıç olarak fiziksel bir oyun oynuyor, sonrasında da duyusal, sosyal ve de sembolik oyunlar oynuyor. Oyun terapisi, genelde çocuğun spontane oyun aktivitesi ile iletişimini anlamayı amaçlıyor. Buna bağlı olarak da oyun terapisti bir ortamı tekrardan yaratmalı, ifadesini destekleyip, çocuğun karşılaşacağı zorlukların ortaya çıkmasına da izin veren materyalleri seçiyor.
Oyun Terapisine Ne Zaman Başvurulur?
Genel olarak, tıbbi prosedürler ile, kronik hastalıklar ya da palyatif bakım ile karşı karşıya kalmış olan gelişimsel gecikmeler ya da öğrenme güçlükleri okulda bulunan sorunlu davranışlar agresif ya da kızgın davranış sergiliyor.
Çok yakın aile üyelerinin boşanması, ayrılmış olması ya da ölümü şeklinde olan aile sorunları ya da doğal afetler gibi travmatik olaylar. Aile içindeki şiddet, istismarlar ya da ihmal kaygı, depresyon, tuvalet bozuklukları, hiperaktivite bozukluğu, otizm spektrum bozukluğu (ASD) gibi sorunlarda oyun terapisine başvuruluyor.
Oyun Terapisi Kaç Yaş İçin Uygulanır?
Oyun Terapisi her yaş grubunda kullanılabilir, ancak çoğunlukla 3 ila 12 yaş arası çocuklarda kullanılıyor. Bu, ergenler, yetişkinler ve çok küçük çocuklar üzerinde de sağlayabileceği faydaları dışlamaz.
Özellikle saldırganlık, zeka geriliği, bilişsel gecikme ve geri çekilme belirtileri gösteren çocuklarla uğraşırken talep ediliyor. Oyun terapisi ruh sağlığı sektöründe, okullarda, hastanelerde, konaklama tesislerinde, eğlence ortamlarında ve geçici kabul tesislerinde bir tedavi olarak kullanılıyor.
Oyun Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Oyun terapisi faydaları şunlardır:
- Belirlenmiş olan davranışlarda fazla sorumluluklar almak.
- Başa çıkma stratejileri ya da yaratıcı problemler çözme becerilerinin geliştirilmesi.
- Öz saygı empati ya da başkalarına olan saygı ve kaygının hafifletilmesi.
- Duyguların tam olarak deneyimlenmesi.
- Daha güçlü özellikte sosyal becerileri, çok daha güçlü aile ilişkileri ile pekiştirmek.
Oyun terapisi aynı zamanda dil kullanımını da etkiliyor. İnce ve de kaba motor becerileri de geliştiriyor.
Oyun Terapisi Nasıl Çalışır?
Oyun terapisti çocukla, ebeveynlerle ya da öğretmenlerle ayrı ayrı görüşmeler yapmak isteyebilirler. Kapsamlı değerlendirmeler sonrasında terapist, terapötik hedefler belirliyor, hangi sınırların gerekli olabileceğine karar veriyor ve nasıl ilerleneceğine dair bir plan oluşturuyor.
Oyun terapistleri, çocuğun tek başına nasıl oynadığına ve ebeveyn geri döndüğünde nasıl tepki vereceğine çok dikkat ediyor. Korku ya da kaygı gibi durumları gidermek içinde son derece yatıştırıcı mekanizma şeklinde ya da iyileşmek ve problem çözmek için bu oyunu kullanıyor.
Oyun Terapisi Çocuğa Neler Kazandırır?
Oyun terapisi, moral yükselten ve çocuğu aydınlatan eğlenceli, çok keyifli bir aktivite oluyor. Çocuğa kendini güzel bir şekilde ifade etmeyi, tanımayı öz yeterliliği aşılıyor. Oyun, stres ve de can sıkıntısı duygularını da hafifletiyor, insanlarla olumlu bir şekilde bağlantı kurmayı sağlıyor. Yaratıcı düşünmeyi teşvik ediyor, egoyu güçlendiriyor. Oyun, hayatta kalmak adına gerekli olan becerileri ve rolleri uygulamaya da olanak tanıyor. Öğrenme ve de gelişme en doğru şekilde destekleniyor.
Oyun Terapisinin Günlük Oyundan Farkı Nedir?
Çocuklar oyun oynayarak, yoğun şekilde duygusal deneyimleri dışa vuruyor ve terapistlerle çocuklar arasındaki ilişki ile çocuklar kendilerini güvende hissediyor. Aynı zamanda çocuk oyun oynadığı sırada terapistin sunmuş olduğu iyileştirici tepkiler, oyun terapisi ve normal oyunlar arasındaki temel farkları oluşturuyor.
Oyun Terapisi Seansı Kaç Dakika Sürer?
Seanslar genellikle 30 dakika ile bir saat arasında sürüyor. Seans sayısı da çocuğa bağlıdır. Terapiler bireysel ya da grup halinde yapılabiliyor.
Oyun Terapisi Ne Sıklıkla Yapılır?
Oyun terapisi haftada 1 defa yapılıyor. Aynı zamanda bu durum koşullara bağlı olarak değişiyor ve 16 ya da 20 seans arasında da yapılabiliyor. Bununla birlikte her seans da 45 dakika sürüyor.
Oyun Terapisi İçin Hangi Oyuncaklar Kullanılır?
Seanslar genelde çocuğun kendini güvende hissettiği ve sınırlamaların az olduğu bir ortamda gerçekleştiriliyor. Terapist oyuncak olarak; oyuncak telefonlar, kuklalar, doldurulmuş hayvanlar ve maskeler, bebekler, aksiyon figürleri, sanat ve el işi, su ve kum oyunu, bloklar ve inşaat oyuncakları, dans ve yaratıcı hareket müzikal oyuncakları gibi seçenekleri tercih ediyor.
Oyun Terapisini Kimler Yapar?
Oyun terapisi uygulaması kapsamlı uzmanlık eğitimi, öğretim ve deneyim gerektirir. Oyun terapisti, lisanslı bir ruh sağlığı uzmanı veya zihinsel sağlık alanında yüksek lisans veya doktora derecesine sahip veya önemli genel klinik deneyimi, özel oyun terapisi eğitimi ve denetimi olan okul danışmanlığı diplomasına sahip nitelikli bir okul danışmanıdır. Oyun Terapisti, yüksek lisans derecesi almış ve stajını tamamlamış bir ruh sağlığı uzmanıdır.
Oyun Terapistleri çocuğa şu konularda yardımcı olur:
- Sorunlara yeni ve daha yaratıcı çözümler geliştirmek.
- Aile ile birlikte yeni sosyal ve ilişkisel beceriler öğrenmek
- Kendi davranışlarından daha fazla sorumlu olmak
- Empati geliştirmek ve başkalarının düşüncelerine ve duygularına saygı göstermek.
Aileler, çocukların iyileşme sürecinde çok önemli, aslında aile sorunları çoğu zaman çocukların sorunlarının arkasına gizlenir, bu nedenle terapiye ailenin katılımına izin verilir.
Oyun Terapisini Türleri Nelerdir?
Oyun terapisi türleri;
- Non / direktif (Yönlendirilmemiş)
- Kognitif / Bilişsel Davranışçı
- Filial Terapi şeklinde oluyor.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi (Child-Centered Play Therapy)
Mekan örgütsel açıdan önemli bir role sahip oluyor. Güvenli bir ortamda ifade özgürlüğünü hoş karşılayan ve destekleyen bir ortam olmalı, aynı zamanda çocuğun kafa karışıklığı içinde kaybolmaması, aynı zamanda bir algıya sahip olması için de düzenleniyor. Kesin olarak belirlenmiş sınırlar içinde oluyor.
Materyaller toplantının başında oyun terapisti tarafından çocuğun yaşına ve oyundan çıkarmak istediğiniz zorluk türüne göre uyarlanacak şekilde hazırlanıyor. Oyun terapisti dikkatli, misafirperver, çocuğun zamanlarına ve yöntemlerine güvenen ve saygılı olmalı, kontrollü, sabırlı olmalı ve rahatsız edici davranışlar konusunda bir kapsayıcı olarak hareket edebilmelidir.
Ayrıca dahil olma ve yargılamama konusunda iyi bir yeteneğe sahip olmalıdır. Etkinlik sırasında çocuk kendiliğinden oynar ve yetişkinin etkinlikle ilgili destek rolü vardır. Oyunda ortaya çıkan duyguları dinleyen, cümleleri yeniden formüle eden, ele alan ve memnuniyetle karşılayan kişi tam anlamı ile oyun terapisinin temelini oluşturuyor.
Deneyimsel Oyun Terapisi
Deneyimsel oyun terapisi, çocuğun tüm dünyayı bilişsel bir şekilde değil de deneyimleri ile algılamış oldukları hipotezine kurulu oluyor. Çocuk adına hazırlanan oyun odaları da güvenli bölge şeklinde düşünülüyor.
Deneyimsel oyun terapisi, çocuğun bilişsel ya da sosyal becerilerini, bunun yanında duygu ya da düşüncelerini oyunla ortaya koymayı amaçlıyor. Terapi süreçlerinin neticesinde çocuğun yaşadığı duygusal sıkıntılar gideriliyor ve sağlıklı gelişime ulaşması sağlanıyor. Deneyimsel oyun terapisi, yaş kapsamında 2-11 yaş aralığında olan bütün çocuklara uygulanıyor.
Filial Oyun Terapisi
Filial terapi, aile bireylerine oyun terapisi teknikleri ile ilgili temel eğitim sağlıyor, böylece bu teknikleri kendi çocuklarıyla da kullanabiliyorlar. Bu yöntem, bir grup aile programı olarak ortaya çıktı ve ilk sistemik aile terapisi müdahalelerinden biriydi.
Ebeveynlerin, çocuklarının hayatında terapötik aktörler haline gelmek için gerekli becerileri öğrenebilecekleri inancına dayanan filial terapisi, aile üyelerini değişimin ana aktörleri olarak dahil ederek terapi sürecine benzersiz bir bakış açısı sunuyor.
Eğitimli profesyoneller, birincil bakıcıları yöntem konusunda eğitir ve ardından aileler zorlukları çözmeye başladıkça denetim ve rehberlik sağlıyor. Bu terapi türünde, tedavi arayan kişi olarak ebeveyne ya da çocuğa odaklanılmaz. Bunun yerine aile ve çocuğun arasındaki ilişki terapinin odak noktasıdır.
Filial terapi birkaç aşamadan oluşuyor. Bir terapist öncelikle çocuğun ailesinin değerlendirmesini yapıyor. Bu durumda aile etkileşimlerini gözlemlemek de çok fazla zaman alıyor. Daha sonra terapist bir oyun terapisi seansı gösterecek ve birkaç seans boyunca ebeveynleri temel teknikler konusunda eğitecektir.
Bundan sonra terapist, ebeveynler çocuklarıyla seanslar yürütürken doğrudan denetim sağlıyor. Ebeveyn liderliğindeki oturumlar genellikle klinik ortamda başlar ancak sonunda eve geçiş yapılıyor.
Oyun terapisi, psikolojik sorunları ortaya çıkarmak ve bunlarla baş etmek için oyunu kullanan bir terapi yöntemidir. Oyun terapisi süreçlerinden yararlanmak için bu tür terapilerde deneyimli, lisanslı bir ruh sağlığı profesyonelini arayın. Çocuk doktorunuz veya birinci basamak doktorunuz sizi bu kişilere sevk edebiliyor.
